Mijnen

Alex Vinken was mijnwerker, eerst ondergronds en daarna bovengronds, voornamelijk in het magazijn van de Oranje Nassau I in Heerlen en de Oranje Nassau IV in Heksenberg.

Er zaten heel wat schakers bij de Limburgse mijnen. Zo was bijvoorbeeld de directeur van de Oranje-Nassau Mijnen, ir. Felix Bianchi, een verwoed schaker en zelfs niet minder dan dertig jaar voorzitter van de Limburgse Schaakbond. Er is waarschijnlijk geen bedrijf in Limburg geweest waar zoveel aandacht voor het schaken was als bij de Mijnen en dus zal Alex Vinken zich bij zijn werkgever als een vis in het water hebben gevoeld.

Personeelsbladen

In de personeelsbladen van de Staatsmijnen was dan ook veel aandacht voor het schaken. Alle nummers van de vroegere personeelsbladen van de Staatsmijnen zijn voor iedereen toegankelijk. De collectie omvat alle jaargangen van de bladen ‘Stukkool’ (1929 t/m 1942), ‘Steenkool’ (1946 t/m 1955) en ‘Nieuws van de Staatsmijnen’ (1952 t/m 1985). Ze zijn digitaal beschikbaar op www.demijnen.nl. De bladen zijn te vinden via de volgende hyperlink:

www.demijnen.nl/collectie/tijdschriften-staatsmijnen

Het is een genot om door deze bedrijfstijdschriften heen te bladeren. We vonden in een aantal bladen de nodige informatie. Er zijn meerdere grote massakampen gespeeld, tussen afdelingen van de Staatsmijnen onderling en tussen de Staatsmijnen en de Philips uit Eindhoven. Hoeveel wedstrijden er exact gespeeld zijn, viel niet te achterhalen. We hebben er geen compleet beeld van. Wel hebben we er enkele gevonden, inclusief verslag en foto’s en onze conclusie is dat eind jaren 40 / begin jaren 50 in ieder geval massaal werd geschaakt door werknemers van de Staatsmijnen.

Hier onder volgen de verslagen en een aantal foto’s van enkele massakampen die we hebben gevonden.

1948, Steinerbos

In een uitgave van ‘Steenkool’ in augustus 1948 (uitgave jaar 1948 / nr. 14) vonden we een verslag van de wedstrijd tussen de schakers van Staatsmijn Maurits en die van de Chemische Bedrijven van het Maurits-Complex. In totaal waren er maar liefst 168 spelers. Ze schaakten in ontspanningsoord Steinerbos en hoewel het 1 juli was, was het geen lekker weer en dat noodzaakte heel wat schakers om op deze donderdagavond de hoed op te houden en de jas met opstaande kraag aan. Er waren heel wat bleke gezichten en rode oren. In het artikel wordt gesproken van ‘een jaarlijks terugkerende wedstrijd’. Onder de deelnemers bevond zich ook dr. Jan Selman, die dat jaar Kampioen van Limburg was. Zijn aanwezigheid werd bijzonder genoeg gevonden om er een foto van op te nemen.

Hyperlinks:

PDF-bestand van de pagina in 'Steenkool'

Schakers in dikke jassen in het Steinerbos, 1948.

Dr. Jan Selman.

(bovenstaande foto’s zijn overgenomen uit 'Steenkool', bedrijfstijdschrift van de Nederlandse steenkolenmijnen)

1949, Treebeek

In een nummer van ‘Steenkool’ in oktober 1949 (uitgave jaar 1949 / nr. 20) troffen we een verslag over twee volledige pagina’s aan van de ontmoeting ‘Maurits-complex tegen rest Staatsmijnen’. Ze schaakten in het Beambten-Casino in Treebeek. Er werd gespeeld aan 250 borden, in totaal dus 500 spelers. Onder hen één vrouw, mej. A.M.F. Leenen. Het was een feest van verbroedering, want alle rangen en standen zaten in Treebeek kriskras door elkaar. Groten uit de Limburgse schaakwereld deden mee. Onder hen dr. Jan Selman, in 1948 kampioen van Limburg, en de Limburgse topspeler Hein Meddeler.

De grote schaakpromotor bij de Staatsmijnen was destijds L. Aarts. In het artikel in ‘Steenkool’ wordt hij geciteerd: ‘Deze ontmoeting is opgezet om propaganda te maken voor de schaaksport. De ondergronders en de bovengronders, de beambten op het kantoor en de scheikundigen, kortom allen moeten worden warm gemaakt om deze sport te gaan beoefenen’.

De schrijver van het artikel was onder de indruk van de massaliteit en de sfeer. Citaat: ‘De sfeer, die bij deze ontmoeting heerste, was echt en ongedwongen. Het kan haast niet anders, of deze sportieve geest zal ook bij het werk van iedere dag in pijler en werkplaats, op de kantoren en in de laboratoria als een onmisbare factor worden gevoeld voor het goed functioneren der onderlinge verhoudingen. Dat mag als een winst van belang worden beschouwd’.

Hyperlinks:

Blad 'Steenkool' jaar 1949 / nr. 20 op mijnen.nl

Pdf-bestand van pagina in 'Steenkool' (linkerpagina)

Pdf-bestand van pagina in 'Steenkool' (rechterpagina)

Hier wordt de openingszet gedaan door dr. Groothoff aan het bord van Selman en Meddeler.

ir. Felix Bianchi.

(bovenstaande foto’s zijn overgenomen uit 'Steenkool', bedrijfstijdschrift van de Nederlandse steenkolenmijnen)

1949, Maurits - Chemische Bedrijven

in 'Steenkool' van 1 augustus 1949 vonden we een verslag van de schaakwedstrijd tussen Maurits en Chemische Bedrijven. Er wordt vermeld dat deze wedstrijd een zekere traditie heeft en al in 1946, 1947 en 1948 werd gespeeld. De kop boven het artikel luidt: 'Paarden springen, koningen sneuvelen'.

Hyperlinks:

Blad 'Steenkool' 1 augustus 1949 op mijnen.nl

Pdf-bestand van de pagina in 'Steenkool'

1950, Eindhoven

In de jaren 50 werden meerdere massakampen gespeeld tussen de Staatsmijnen en Philips. Met groot gemak konden deze ondernemingen honderden schakers op de been brengen, al waren het natuurlijk wel mammoetbedrijven waarvan je kunt zeggen dat ze keus genoeg hadden - maar toch.

In ‘Steenkool’, uitgave 15 april 1950, zagen we een foto over de hele pagina van een glunderende mijnwerker die zijn partij gewonnen heeft. Het bijschrift meldt: ‘De schaakkamp Philips-Mijnen was nauwelijks zeven minuten aan de gang, of steenhouwer Martin Muylder van de mijn Willem Sophia had zijn tegenspeler - met de triomfantelijke lach van de overwinnaar - schaakmat gezet’. Daarmee was de stand 1-0. De wedstrijd werd gespeeld in het Philips Ontspanningsgebouw in Eindhoven aan ruim vierhonderd borden. Het is welhaast niet voor te stellen: een schaakzaal met ruim achthonderd man! De Limburgse mijnen behaalden een klinkende zege in het hol van de leeuw: 253-202.

In ‘Steenkool’, uitgave 1 mei 1950, kwam het blad nog eens uitgebreid terug op de schaakontmoeting met twee pagina’s met sfeerverslag en foto’s.

Hyperlinks:

Blad 'Steenkool' 15 april 1950 op mijnen.nl

Pdf-bestand van de pagina in 'Steenkool' 15 april 1950

Blad 'Steenkool' 1 mei 1950 op mijnen.nl

Pdf-bestand van de pagina in 'Steenkool' 1 mei 1950 (linkerpagina)

Pdf-bestand van de pagina in 'Steenkool' 1 mei 1950 (rechterpagina)

Martin Muylder straalt. Hij heeft de Mijnen al snel op een voorsprong gezet: 1-0.

De partij tussen de kampioen van Philips dr. Meijering (links) en de mijnenkampioen Alex Vinken werd remise.

H. van Overhagen (links), voorzitter van de Philips-schaakclub, feliciteert voorzitter L. Aarts van het Mijnen-schaakcomité met de winst. Op het bord tussen hen in staat de uitslag: 202 voor Philips, 253 voor de Mijnen.

(bovenstaande foto’s zijn overgenomen uit 'Steenkool', bedrijfstijdschrift van de Nederlandse steenkolenmijnen)

In het Limburgsch Dagblad van 27 maart 1950 verscheen een artikel over deze match onder de kop ‘Mijnen bleven bij monsterschaakmatch de meerderen van Philips’. Voor dit artikel klik hier.

1953, Eindhoven

Een prachtig evenement waar ook Alex Vinken weer bij aanwezig was, vond plaats in april 1953: een massakamp tussen de twee machtige pijlers van de Nederlandse industrie in Zuid-Nederland: Philips en de Staatsmijnen. Hierover werd bericht in het Tijdschrift van de Nederlandse Schaakbond en de kop boven het artikel luidde:

’n grandioos schaakfeest!

Maar liefst 500 schakers uit de mijnstreek bestreden 500 Philips-personeelsleden. Aan beide zijden moesten nog enkele honderden mensen teleurgesteld worden. Zij konden niet meedoen wegens plaatsgebrek. De grote schouwburgzaal en nog drie andere zalen in het Philips Ontspanningsgebouw huisvestten de 1.000 strijders.

In het Tijdschrift stond:

’In een stoet van 13 met spandoeken versierde autobussen - de reis op zichzelf was al een propagandatocht door de vele stadjes en dorpen – arriveerden de mannen van de mijnlamp en maakten vervolgens, voorafgegaan door de perfecte Philips harmonie en onder grote belangstelling van de bevolking der lichtstad, een rondrit langs de uitgestrekte fabriekscomplexen’.

Alex Vinken verloor van dr. Stumpers. Maar de totaaluitslag werd een overwinning voor de Limburgers. Van het grootse evenement ging een geweldige propagandistisch waarde uit. De pers besteedde er veel aandacht aan. Het Tijdschrift van de schaakbond meldt:

‘zeer zeker als men van de geboden gelegenheid gebruik weet te maken, zoals een kleine club in de mijnstreek, met 12 leden, deed. Zij nodigde aspirant-deelnemers uit om op de clubavond wat te komen oefenen. Resultaat: 5 nieuwe leden, met vrij zekere kans op nog meer.’